Bent u ook zo'n techno-liefhebber? Nee, niet iemand die op dreunend beats temidden van andere zweterige lijven zich overgeeft aan een dansroes. Eerder iemand die warm wordt, diep vanbinnen, wanneer Apple/Microsoft/Google/Facebook/...(take your pic) het nieuwste snufje, het heetste hebbedingetje of levensnoodzakelijkste amusementsappje op de markt gooit. We moeten vooruit. Verder. Groter en meer. Nieuw! Nieuw! Nieuw! We willen bijblijven. We willen sharen en internetdaten, twitteren en statusupdaten. Een i-phone met een scheergeluidapp. Nu! Nu! Nu! Overal wifi. Hoezo, geen verbinding in deze betonnen bunker? Hoe wordt zoiets toegestaan? Up en downloaden binnen vijf seconden. En liefst kwaliteit natuurlijk. 144p filmpjes op youtube? No way! YOLO. Go with the flow. No point in worrying. On with the show.
En toch. Wat zegt dit over ons.? Zijn we enkel wezens die instinctief reageren op hun omgeving? En wat dan met reflectie? Kan dit nog wel eigenlijk? In een tijd waar elk moment een nieuw bericht, mail of telefoon gemist kan worden. Je mag er niet aan denken. De horror. Dit is een wereld voor de go-getters en multitaskers. Achter onze centrale - al dan niet mobiele - computerhub gezeten, elke input jonglerend. We moeten mailen, texten, chatten, met iedereen direct connecten en weer doorgaan. Tijd. Wie heeft tegenwoordig nog die luxe?
We herhalen onze vraag. Wat dan met reflectie? Laat nu net reflectie nood hebben aan de enkelvoudige focus en de luxe van tijd. Een pauze waar je je afsluit van wat binnenkomt om te werken met wat er al in je zit.
Zou het kunnen? Dat we in deze digitale tijden cultureel drastisch aan het veranderen zijn? Dat we omwille van die verandering bepaalde vaardigheden verliezen (en er misschien ook wel bijwinnen) En indien ja....is zo'n verandering dan iets negatief? Iets waar we misschien even zouden moeten bij stilstaan? Laat die laatste vraag even bezinken. Heeft u onderhand al de paradox opgemerkt?
Als onze stelling klopt, lijkt de mogelijke oplossing voor die situatie net het probleem te zijn van diezelfde situatie. Iemand die toevallig bedreven is in necromantie? Zodat we onze vriend Alexander, de Macedonische knopenontwarrer, om raad kunnen vragen.
i-dentiteitscrisis
Iedereen kent het verhaal van de vis en het water. Als je een vis zou vragen wat hij in zijn omgeving ziet, zou hij alles vertellen behalve water. Omdat die omgeving zo voor de hand liggend is dat dit het laatste is waar hij aan denkt. Moraal van het verhaal : we zijn gevoelig voor details en afzonderlijke dingen, maar voor een allesomvattende omgeving zijn we ziende blind. En vissen kunnen eigenlijk praten, maar draaien ons al jarenlang een rad voor de ogen.
Dr. Larry Rosen is een Amerikaanse psycholoog die zich gespecialiseerd heeft in onderzoek hoe ons gedrag verandert door deze nieuwe technologische biotoop. Hij heeft ondertussen al verscheidene boeken geschreven over dit onderwerp waarin hij er ondere voor argumenteert dat deze nieuwe digitale wereld psychologisch afwijkend gedrag in de hand werkt. Of dat nu narcisme, verslaving, obsessief-compulsief gedrag, ADHD, autisme, hypochondrie, voyeurisme of depressie is. Deze e-stoornissen, zoals hij ze noemt, nemen met rasse schreden toe en elke nieuwe generatie heeft een veel groter percentage van mensen die lijden aan één of meerdere van deze 'stoornissen'. Dat gaat van tieners die elke 10 minuten hun gsm checken, mensen die fantoomtrillingen voelen van hun gsm tot volwassen mannen die op reis hun gsm verliezen en daarvan zo kregelig worden dat de hele reis van de familie verpest is. Of zelfs 15-jarige dochters die hun vader aanvallen met pijl en boog om de in beslag genomen gsm terug te bemachtigen. En dan gaat het nog maar enkel over gsm-voorvallen. De gepersonaliseerde pages zijn gefundenes fressen voor mensen met narcistisch gedrag, de dwingelandij van een interessante page te hebben leidt tot depressie en ga zo maar door.
Enkele stukken uit zijn boek i-Dentity: hoe ons digitaal gedrag ons leven bepaalt:
En toch. Wat zegt dit over ons.? Zijn we enkel wezens die instinctief reageren op hun omgeving? En wat dan met reflectie? Kan dit nog wel eigenlijk? In een tijd waar elk moment een nieuw bericht, mail of telefoon gemist kan worden. Je mag er niet aan denken. De horror. Dit is een wereld voor de go-getters en multitaskers. Achter onze centrale - al dan niet mobiele - computerhub gezeten, elke input jonglerend. We moeten mailen, texten, chatten, met iedereen direct connecten en weer doorgaan. Tijd. Wie heeft tegenwoordig nog die luxe?
We herhalen onze vraag. Wat dan met reflectie? Laat nu net reflectie nood hebben aan de enkelvoudige focus en de luxe van tijd. Een pauze waar je je afsluit van wat binnenkomt om te werken met wat er al in je zit.
Zou het kunnen? Dat we in deze digitale tijden cultureel drastisch aan het veranderen zijn? Dat we omwille van die verandering bepaalde vaardigheden verliezen (en er misschien ook wel bijwinnen) En indien ja....is zo'n verandering dan iets negatief? Iets waar we misschien even zouden moeten bij stilstaan? Laat die laatste vraag even bezinken. Heeft u onderhand al de paradox opgemerkt?
Als onze stelling klopt, lijkt de mogelijke oplossing voor die situatie net het probleem te zijn van diezelfde situatie. Iemand die toevallig bedreven is in necromantie? Zodat we onze vriend Alexander, de Macedonische knopenontwarrer, om raad kunnen vragen.
i-dentiteitscrisis
Iedereen kent het verhaal van de vis en het water. Als je een vis zou vragen wat hij in zijn omgeving ziet, zou hij alles vertellen behalve water. Omdat die omgeving zo voor de hand liggend is dat dit het laatste is waar hij aan denkt. Moraal van het verhaal : we zijn gevoelig voor details en afzonderlijke dingen, maar voor een allesomvattende omgeving zijn we ziende blind. En vissen kunnen eigenlijk praten, maar draaien ons al jarenlang een rad voor de ogen.
Dr. Larry Rosen is een Amerikaanse psycholoog die zich gespecialiseerd heeft in onderzoek hoe ons gedrag verandert door deze nieuwe technologische biotoop. Hij heeft ondertussen al verscheidene boeken geschreven over dit onderwerp waarin hij er ondere voor argumenteert dat deze nieuwe digitale wereld psychologisch afwijkend gedrag in de hand werkt. Of dat nu narcisme, verslaving, obsessief-compulsief gedrag, ADHD, autisme, hypochondrie, voyeurisme of depressie is. Deze e-stoornissen, zoals hij ze noemt, nemen met rasse schreden toe en elke nieuwe generatie heeft een veel groter percentage van mensen die lijden aan één of meerdere van deze 'stoornissen'. Dat gaat van tieners die elke 10 minuten hun gsm checken, mensen die fantoomtrillingen voelen van hun gsm tot volwassen mannen die op reis hun gsm verliezen en daarvan zo kregelig worden dat de hele reis van de familie verpest is. Of zelfs 15-jarige dochters die hun vader aanvallen met pijl en boog om de in beslag genomen gsm terug te bemachtigen. En dan gaat het nog maar enkel over gsm-voorvallen. De gepersonaliseerde pages zijn gefundenes fressen voor mensen met narcistisch gedrag, de dwingelandij van een interessante page te hebben leidt tot depressie en ga zo maar door.
Enkele stukken uit zijn boek i-Dentity: hoe ons digitaal gedrag ons leven bepaalt:
Zo ongeveer rond het einde van het millennium begon de mobiele technologie aan haar opmars. Onze laptops en gsm's lagen aan de basis van een schrikwekkende verandering in het straatbeeld. Technologie was niet langer iets dat we alleen maar op de werkvloer of thuis gebruikten. Nu droegen we haar overal mee naartoe en werd zij voor de meest uiteenlopende redenen tevoorschijn gehaald. De angst voor technologie verdween en maakte plaats voor afhankelijkheid. We konden niet meer zonder. Vrolijk sloegen wij het pad in richting e-stoornis.
Het dient gezegd dat Dr Rosen het probleem ook niet dramatiseert. Zo geeft hij ook aan dat er weldegelijk mogelijkheden zijn om ermee om te gaan. Tips en trucs om die slaafsheid in het licht van zoveel technologische wonderen beter aan te kunnen. Je kan de klok niet terugdraaien, je kan ze wel bijstellen. Al geeft hij wel aan dat er toch weldegelijk een drastische bijstelling nodig zal zijn.
Uiteraard zal ik je niet vragen om je telefoon of iPad niet meer te gebruiken. Zelfs niet voor één dag. Dat kan ik niet maken. Die halte zijn wij trouwens al veel te lang voorbij. Het is echter nog niet te laat om in te zien dat technologie ons zogoed als gek kan maken. Nu kunnen we nog nieuwe manieren ontwikkelen om geestelijk gezond te blijven in een wereld die ons aanmoedigt om alle gezond verstand overboord te gooien.
Dit lijkt ondanks zijn milde start toch een serieuze waarschuwing. Misschien is dat geheel onterecht, maar het is opvallend dat zoveel gedrag waar psychologen jaren aan werken met hun patiënt een bijproduct lijkt te zijn van deze nieuwe digitale wereld. Technologie zelf hoeft daarbij niet de boosdoener te zijn, maar wel hoe deze technologische omgeving bepaald kwalijk gedrag kan stimuleren. En hoe weggerukt worden uit de oude biotoop en in de nieuwe geplaatst worden sowieso schadelijke gevolgen heeft. Zich bewust worden van die Faustiaanse kant van technologie zou ons in die optiek al heel ver kunnen brengen. Of zoals Rosen zijn boek afsluit: "Alles draait om bewustwording en om de manier waarop je met al deze fantastische technologische uitvindingen omgaat."
De nieuwe evolutie
Uiteraard vinden we zoals bij elke evolutie mensen die de twee gezichten vertegenwoordigen van het Orakel. De ene ziet problemen, de andere opportuniteiten. De logica zegt dat beiden kanten gemiddeld bekeken wel eens de waarheid bepleiten (of deze soms delen in het midden) maar het gevoel werkt vaak iets anders. Mensen houden nu eenmaal van een positief verhaal. Vluchtend voor al die negatieve emoties geven ze zich volledig over aan een goed-nieuws-show. Al deze technologie en al deze veranderingen zijn eigenlijk gewoon heel goed voor ons. Meer zelfs. Het is een volgende grote stap in onze menselijke evolutie. Kijkt u even mee.
Uiteraard vinden we zoals bij elke evolutie mensen die de twee gezichten vertegenwoordigen van het Orakel. De ene ziet problemen, de andere opportuniteiten. De logica zegt dat beiden kanten gemiddeld bekeken wel eens de waarheid bepleiten (of deze soms delen in het midden) maar het gevoel werkt vaak iets anders. Mensen houden nu eenmaal van een positief verhaal. Vluchtend voor al die negatieve emoties geven ze zich volledig over aan een goed-nieuws-show. Al deze technologie en al deze veranderingen zijn eigenlijk gewoon heel goed voor ons. Meer zelfs. Het is een volgende grote stap in onze menselijke evolutie. Kijkt u even mee.
Prachtig. Vergeet alles wat gezegd en geschreven is. Stop de persen. Of beter, zet ze vliegenvlug aan zodat we ons kunnen overgeven aan een versgeperste wijngelag. De toekomst is hier en alles komt goed! We worden immers probleemoplossende supermensen! Hoera!
Of wacht. Laat dit misschien toch even enkele seconden bezinken. Herinnert u nog dat gevoel waar we het daarnet over hadden? Dat we zo graag wil meegaan in een positief verhaal waardoor we geen oog meer hebben voor negatieve zaken? De blinde vluchter die 'La La La La' roept tot hij terug in zijn pluisrozig Lala-land is aangekomen.
Devaluatie is ook evolutie
Ongetwijfeld zijn er positieve aspecten terug te vinden in dit verhaal. Het tegendeel zou vreemd zijn. Maar dat wil niet zeggen dat mogelijke negatieve kanten verwaarloosbaar zijn of minder gewicht in schaal werpen dan de positieve kant. Het is zoals Postman in de introvideo vertelt over het Amerikaanse volk dat in 1900 de hypothetische keuze zou voorgelegd worden of ze de auto willen. Met alle positieve en negatieve gevolgen die hen zou verteld worden. Het is dus geen of-of-verhaal. Er zijn vele grijze zones in dit technologisch verhaal. Manieren om de negatieve kanten tegen te gaan en de goede te stimuleren. Op voorwaarde dat we ons dan uiteraard bewust zijn van alle gevolgen, goed en slecht. En we uiteraard bepalen wat goed en slecht is (waarbij we ons ontdoen van de notie dat wetenschappelijke accumulatie of 'vooruitgang' sowieso eenzijdig goed is)
Maar laat ons misschien eerst nog even kort iets over de vorige filmpjes zeggen. Het fotovoorbeeld van Thompson is mooi maar als je er even over nadenkt nogal kortzichtig. Jawel, er is een veel grotere kunde als het gaat over het opmerken van fototrucages. Maar die is er vaak ook bij degenen die de trucages willen toepassen. En goed zijn in foto's is allemaal goed en wel, maar als mensen bijvoorbeeld tegelijk minder goed worden in schriftelijke communicatie, lijkt zo'n voordeel minstens een geval van compensatie. En niet een verhaal dat we door deze technologie ons 'beter' maakt. Denk bijvoorbeeld aan concentratie op een boek zonder om de vijf minuten afgeleid te worden.
Trouwens, de menselijke kunde om met de fiets te rijden is ook drastisch verhoogd sinds de uitvinding van de fiets. Maakt dat ons betere mensen of bezitters van betere hersenen? Of enkel kundiger in een bepaalde technologie? Een wezenlijk verschil.
Als laatste moeten we tot spijt van wie het benijdt het autisme-verhaal ontkrachten. Zoals de schrijver van het gelinkt artikel aangeeft, werkt, voor zover we dit weten, evolutie niet resultaatgericht. De plotse opstoot van mensen met autisme is dus geen X-men-achtige nieuwe stap in die evolutie richting... (Supermens? Morlock? Eloi? God?) Autisme en ADHD zijn nu eenmaal geen gedragspatronen die leiden tot een grotere voortplantingsgraad waardoor de kans dat het hier een evolutionair voordeel betreft nogal bij de haren gesleurd is. Er lijkt hier ons inziens eerder sprake van omgevingsfactoren. Wat die dan zijn, laten we in het midden. Maar zou het kunnen dat die nieuwe digitale informatieomgeving (ten dele) verantwoordelijk is?
Of wacht. Laat dit misschien toch even enkele seconden bezinken. Herinnert u nog dat gevoel waar we het daarnet over hadden? Dat we zo graag wil meegaan in een positief verhaal waardoor we geen oog meer hebben voor negatieve zaken? De blinde vluchter die 'La La La La' roept tot hij terug in zijn pluisrozig Lala-land is aangekomen.
Devaluatie is ook evolutie
Ongetwijfeld zijn er positieve aspecten terug te vinden in dit verhaal. Het tegendeel zou vreemd zijn. Maar dat wil niet zeggen dat mogelijke negatieve kanten verwaarloosbaar zijn of minder gewicht in schaal werpen dan de positieve kant. Het is zoals Postman in de introvideo vertelt over het Amerikaanse volk dat in 1900 de hypothetische keuze zou voorgelegd worden of ze de auto willen. Met alle positieve en negatieve gevolgen die hen zou verteld worden. Het is dus geen of-of-verhaal. Er zijn vele grijze zones in dit technologisch verhaal. Manieren om de negatieve kanten tegen te gaan en de goede te stimuleren. Op voorwaarde dat we ons dan uiteraard bewust zijn van alle gevolgen, goed en slecht. En we uiteraard bepalen wat goed en slecht is (waarbij we ons ontdoen van de notie dat wetenschappelijke accumulatie of 'vooruitgang' sowieso eenzijdig goed is)
Maar laat ons misschien eerst nog even kort iets over de vorige filmpjes zeggen. Het fotovoorbeeld van Thompson is mooi maar als je er even over nadenkt nogal kortzichtig. Jawel, er is een veel grotere kunde als het gaat over het opmerken van fototrucages. Maar die is er vaak ook bij degenen die de trucages willen toepassen. En goed zijn in foto's is allemaal goed en wel, maar als mensen bijvoorbeeld tegelijk minder goed worden in schriftelijke communicatie, lijkt zo'n voordeel minstens een geval van compensatie. En niet een verhaal dat we door deze technologie ons 'beter' maakt. Denk bijvoorbeeld aan concentratie op een boek zonder om de vijf minuten afgeleid te worden.
Trouwens, de menselijke kunde om met de fiets te rijden is ook drastisch verhoogd sinds de uitvinding van de fiets. Maakt dat ons betere mensen of bezitters van betere hersenen? Of enkel kundiger in een bepaalde technologie? Een wezenlijk verschil.
Als laatste moeten we tot spijt van wie het benijdt het autisme-verhaal ontkrachten. Zoals de schrijver van het gelinkt artikel aangeeft, werkt, voor zover we dit weten, evolutie niet resultaatgericht. De plotse opstoot van mensen met autisme is dus geen X-men-achtige nieuwe stap in die evolutie richting... (Supermens? Morlock? Eloi? God?) Autisme en ADHD zijn nu eenmaal geen gedragspatronen die leiden tot een grotere voortplantingsgraad waardoor de kans dat het hier een evolutionair voordeel betreft nogal bij de haren gesleurd is. Er lijkt hier ons inziens eerder sprake van omgevingsfactoren. Wat die dan zijn, laten we in het midden. Maar zou het kunnen dat die nieuwe digitale informatieomgeving (ten dele) verantwoordelijk is?
Het geboetseerde brein
Het laatste orgaan dat volledig tot wasdom komt, is het brein. En zelfs dan is het nog heel erg onderhevig aan de input uit zijn omgeving. Het is logisch dat een verandering van de oceaan waarin al die breinen 'rondzwemmen' een invloed zal uitoefenen. Veranderingen in de maatschappij hebben dus een grote invloed op ons denken. Nota bene: het is datzelfde brein dat ons nieuwe technologieën 'schenkt' waardoor onze omgeving verandert. Een perpetuele verandering dus die ons steeds opnieuw uit onze hedendaagse tuin van Eden gooit. Waarna we ten dele terug wennen tot er een nieuwe technologische belofte ons weer eens uithuizig/uittuinig maakt.
En toch is daar steeds de mogelijkheid tot reflectie. Nadenken over hetgeen we ervaren hebben in ons verleden. Besluiten om iets te veranderen aan onze toekomstige koers. Deze menselijke eigenschap is basaal en scheidt ons van robot-achtige input/output systemen. Het zou zonde zijn om ze verloren te laten gaan. Contemplatie, reflectie, kritisch denken,... al deze eigenschappen vragen tijd. Ze smeken om een pauze. Een sereen kader waarbinnen we niet enkel moeten reageren op de buitenwereld. Waar we ons net afsluiten (disconnecteren om het met hippe internettaal te zeggen) om verrijkt terug aan te pikken bij de wereld. Iets wat in onze hyperconnectieve samenleving steeds moeilijker lijkt te gaan.
Ken uzelf. Deze eeuwenoude wijsheid blijft tot op de dag van vandaag één van de belangrijkste kernboodschappen die we geërfd hebben uit ons menselijk verleden. En ze zal dat ongetwijfeld blijven. Want ook hier en nu lijkt ze levensnoodzakelijk om een belangrijke stap te maken in onze omgang met technologie. Deze is niet de messias die ons finaal zal verlossen van het menselijke leed of leven. Niet de te bewonderen God die de mensheid naar het beloofde land zal leiden. Meer zelfs, er bestaat de mogelijheid dat ze net zal zorgen voor een dystopische toekomst.
Als je geen meester bent over technologie, lijk je immers gedoemd om zijn slaaf te worden.
Het laatste orgaan dat volledig tot wasdom komt, is het brein. En zelfs dan is het nog heel erg onderhevig aan de input uit zijn omgeving. Het is logisch dat een verandering van de oceaan waarin al die breinen 'rondzwemmen' een invloed zal uitoefenen. Veranderingen in de maatschappij hebben dus een grote invloed op ons denken. Nota bene: het is datzelfde brein dat ons nieuwe technologieën 'schenkt' waardoor onze omgeving verandert. Een perpetuele verandering dus die ons steeds opnieuw uit onze hedendaagse tuin van Eden gooit. Waarna we ten dele terug wennen tot er een nieuwe technologische belofte ons weer eens uithuizig/uittuinig maakt.
En toch is daar steeds de mogelijkheid tot reflectie. Nadenken over hetgeen we ervaren hebben in ons verleden. Besluiten om iets te veranderen aan onze toekomstige koers. Deze menselijke eigenschap is basaal en scheidt ons van robot-achtige input/output systemen. Het zou zonde zijn om ze verloren te laten gaan. Contemplatie, reflectie, kritisch denken,... al deze eigenschappen vragen tijd. Ze smeken om een pauze. Een sereen kader waarbinnen we niet enkel moeten reageren op de buitenwereld. Waar we ons net afsluiten (disconnecteren om het met hippe internettaal te zeggen) om verrijkt terug aan te pikken bij de wereld. Iets wat in onze hyperconnectieve samenleving steeds moeilijker lijkt te gaan.
Ken uzelf. Deze eeuwenoude wijsheid blijft tot op de dag van vandaag één van de belangrijkste kernboodschappen die we geërfd hebben uit ons menselijk verleden. En ze zal dat ongetwijfeld blijven. Want ook hier en nu lijkt ze levensnoodzakelijk om een belangrijke stap te maken in onze omgang met technologie. Deze is niet de messias die ons finaal zal verlossen van het menselijke leed of leven. Niet de te bewonderen God die de mensheid naar het beloofde land zal leiden. Meer zelfs, er bestaat de mogelijheid dat ze net zal zorgen voor een dystopische toekomst.
Als je geen meester bent over technologie, lijk je immers gedoemd om zijn slaaf te worden.
Extra :