Aan het woord ziet u de vroegere CEO en hedendaagse voorzitter van de raad van bestuur van Google Inc., Eric Schmidt, die in dit informele interview een tipje van de bedrijfsethos van deze ICT-reus licht. Jawel, Google weet wel degelijk de grens staan als het gaat over privacy. Die grens dient namelijk vooral om er zo dicht als maar mogelijk is tegenaan te schurken. Dat dit een dynamisch procedé is, moge duidelijk zijn als Schmidt, over dit onderwerp, hersen-implantaten, direct aansluit met de woorden 'momenteel toch nog'. De creepy line kruipt dus, zoals het woord 'to creep' implicieert, gestaag verder. En waarom moet ik nu opeens denken aan een voortstrompelende zombie die het gemunt heeft op onze overheerlijke hersenen? Vandaag in onze vijfde aflevering alweer van dit privacy-verhaal: de evolutie van de creepy line.
Don't be evil!
Laten we beginnen met onze Google-filie te verzadigen. Zeker nu de heer Schmidt onze aandacht zo charmant weet te trekken. Google is de laatste jaren een begrip geworden. Méér dan een zoekrobot om de weg te vinden in internetland. Méér dan een zoveelste succesvol ICT-bedrijf uit Silicon Valley. Het is één van die weinige bedrijven die erin geslaagd zijn hun merknaam om te vormen tot een courant generisch woord. De meeste mensen zoeken niet iets op het internet. Ze googelen iets. Daarmee staan ze in hetzelfde illustere rijtje als Kodak, Bic, Dictaphone, Frisbee, Jeep en zelfs Heroïne: allemaal merknamen die een algemeen woord werden. Google Inc heeft naast zijn zoekmachine ook Google Maps, Google Street, Google Books, G-mail, Google Translate, het nieuwe Google Glass en nog een karrenvracht aan andere spullen/programma's die deze lijst net niet haalden (deelnemen is belangrijker dan een plaatsje in deze blog winnen) Voor wie er nog aan zou twijfelen, Google is groot. Héél groot.
Laten we beginnen met onze Google-filie te verzadigen. Zeker nu de heer Schmidt onze aandacht zo charmant weet te trekken. Google is de laatste jaren een begrip geworden. Méér dan een zoekrobot om de weg te vinden in internetland. Méér dan een zoveelste succesvol ICT-bedrijf uit Silicon Valley. Het is één van die weinige bedrijven die erin geslaagd zijn hun merknaam om te vormen tot een courant generisch woord. De meeste mensen zoeken niet iets op het internet. Ze googelen iets. Daarmee staan ze in hetzelfde illustere rijtje als Kodak, Bic, Dictaphone, Frisbee, Jeep en zelfs Heroïne: allemaal merknamen die een algemeen woord werden. Google Inc heeft naast zijn zoekmachine ook Google Maps, Google Street, Google Books, G-mail, Google Translate, het nieuwe Google Glass en nog een karrenvracht aan andere spullen/programma's die deze lijst net niet haalden (deelnemen is belangrijker dan een plaatsje in deze blog winnen) Voor wie er nog aan zou twijfelen, Google is groot. Héél groot.
Laten we de officiële joint ventures met de CIA even vergeten. Of dat ze mede zo groot zijn kunnen worden dankzij startkapitaal van In-Q-Tel, het investeringsvehikel waarmee de inlichtingendiensten van de good ole US of A, opkomende en voor hen interessante technologie ondersteunen. Allemaal interessant voer voor discussie, maar laat ons even kijken naar de officiële core business van dit bedrijf. Omzet draaien dus.
Google haalt zijn winst door gerichte advertenties. Hoe meer ze weten over jou, hoe meer geld ze kunnen ophalen om je te spammen, dan wel verblijden met ads die volgens je zoekgegevens overeenkomen met je interesses. Omdat Google steeds meer weet, zou je online persona steeds beter in je verlengde dienen te liggen, waardoor Google een steeds groter deel van de marketingkoek tot zich kan nemen (IT-jokes met cookie monsters mag u gerust zelf verzinnen)
Het is dus met die optiek in gedachten volstrekt logisch dat Google tegen de privacygrenzen aanschurkt. Hoe meer ze weten, hoe beter voor hen. Dat ze daarbij ver gaan, is gekend. Dat ze daarbij nog verder denken voor de toekomst, is dat misschien minder.
Google haalt zijn winst door gerichte advertenties. Hoe meer ze weten over jou, hoe meer geld ze kunnen ophalen om je te spammen, dan wel verblijden met ads die volgens je zoekgegevens overeenkomen met je interesses. Omdat Google steeds meer weet, zou je online persona steeds beter in je verlengde dienen te liggen, waardoor Google een steeds groter deel van de marketingkoek tot zich kan nemen (IT-jokes met cookie monsters mag u gerust zelf verzinnen)
Het is dus met die optiek in gedachten volstrekt logisch dat Google tegen de privacygrenzen aanschurkt. Hoe meer ze weten, hoe beter voor hen. Dat ze daarbij ver gaan, is gekend. Dat ze daarbij nog verder denken voor de toekomst, is dat misschien minder.
Innovatie is belangrijk, dus waarom zou Google niet nadenken over hoe het nog beter de advertentiemarkt kan inpalmen? Daarvoor moeten ze uiteraard hun consumenten kennen. Niet alleen geeft deze oogdata weer wanneer iemand naar een bepaalde advertentie gekeken heeft (met als resultaat een soort pay-per-view voor de adverteerder) maar ze zouden in theorie ook kunnen kijken wat je interesses zijn: bewust en onderbewust. Waar kijk je zoal naar op onbewaakte momenten? Blijft je blik misschien telkens een seconde langer hangen bij een slasher-horror-poster aan de cinema? Opsturen die advertentie. Die schattige, blauwe teddybeer in de speelgoedwinkel? Nog wat reclame. Die turbo-sensatie-vibrator met verwisselbare kop en 20 snelheidsstanden? Nog een (discreet) bericht in je mailbox.
Ons oog ziet alles. En Google kijkt met zo'n technologie graag mee. In zo'n toekomst blijft enkel de eigen innerlijke gedachte privé. Tot de creepy line ook daar zijn opwachting zou maken natuurlijk. Momenteel zijn we nog wel even verwijderd van het lezen van hersenen en dus onze gedachten, maar dat wil niet zeggen dat er nietnaarstig naar gezocht wordt. We mogen dan geen toekomstvoorspellers zijn, maar we weten wel dat Google zeer zeker interesse zou hebben in zo'n data, gesteld dat het ooit haalbaar zou zijn natuurlijk. In welke mate dat dan ook zou zijn: gaande van perfecte gedachte-uitlezing van dromen en fantasieën tot een soort algemene mood (frustratie, angst,...) Welkom bij Creepy Line Tours! In een enkele oogopslag van zoekinformatie naar gedachtenlezen.
Natuurlijk zijn veel van deze dingen toekomstmuziek (of heeft u bijvoorbeeld al veel Google Glass-dragers zien rondlopen?) maar zo'n technologische evolutie zou wel eens sneller kunnen gaan dan we vermoeden. Met alle gevolgen die zo'n evolutie, goed én slecht, met zich meedraagt. En zo'n gevolgen zijn niet altijd even duidelijk als je wel zou denken...
Ons oog ziet alles. En Google kijkt met zo'n technologie graag mee. In zo'n toekomst blijft enkel de eigen innerlijke gedachte privé. Tot de creepy line ook daar zijn opwachting zou maken natuurlijk. Momenteel zijn we nog wel even verwijderd van het lezen van hersenen en dus onze gedachten, maar dat wil niet zeggen dat er nietnaarstig naar gezocht wordt. We mogen dan geen toekomstvoorspellers zijn, maar we weten wel dat Google zeer zeker interesse zou hebben in zo'n data, gesteld dat het ooit haalbaar zou zijn natuurlijk. In welke mate dat dan ook zou zijn: gaande van perfecte gedachte-uitlezing van dromen en fantasieën tot een soort algemene mood (frustratie, angst,...) Welkom bij Creepy Line Tours! In een enkele oogopslag van zoekinformatie naar gedachtenlezen.
Natuurlijk zijn veel van deze dingen toekomstmuziek (of heeft u bijvoorbeeld al veel Google Glass-dragers zien rondlopen?) maar zo'n technologische evolutie zou wel eens sneller kunnen gaan dan we vermoeden. Met alle gevolgen die zo'n evolutie, goed én slecht, met zich meedraagt. En zo'n gevolgen zijn niet altijd even duidelijk als je wel zou denken...
Don't be paranoid!
Laten we een kat een kat noemen. Door de evolutie van privacy te vergelijken met het voortschrijden van een creepy line, kleuren we het debat uiteraard in een bepaalde richting. Die van het angstbeeld. Jawel, zo'n trage evolutie doet denken aan een hellend vlak zoals het Milgram-experiment, waarbij mensen heel ver gedreven kunnen worden, zolang het maar in kleine stapjes gebeurt. En paranoia is een normale emotie als datgene waarvoor je bang bent ook echt aan het gebeuren is (wat niet wil zeggen dat er emotioneel geen betere manieren zijn om met negatieve dingen om te gaan) maar misschien moeten we toch eens enkele stappen achteruit zetten. Om het geheel eens te bekijken. Het overzicht te bewaren. Wat zou zo'n wereld zonder privacy dan wel geven? Vanwaar komt die hang naar privacy trouwens?
Privacy is in se een relatief 'moderne' Engelse term die een natuurlijk recht probeert te verwoorden dat voortkwam uit de emancipatie van het individu, iets wat in de wereldgeschiedenis ten grote dele een Westerse evolutie lijkt geweest te zijn (historici met klachten mogen hun grieven altijd neerpennen en opsturen, zolang het maar niet naar hier is) Wanneer de boekdrukkunst West-Europa revolutioneerde, de mensen de mogelijkheid gaf om zelf te lezen, ze de Bijbel bijvoorbeeld voor het eerst zelf konden uitpluizen, werd het gezag van de staat en kerk ondermijnd door mensen die opeens 'voor zichzelf begonnen te denken'. In de verlichting werd dit ontluikende individualisme filosofisch verder uitgebouwd en werden rechten als privacy en andere burgerlijke en natuurlijke rechten voer voor verhitte discussies. Vooraleer we ons hier finaal belachelijk maken met verdere nonsens, mag u altijd kijken op history.org, waar een geschiedenis over privacy allemaal wat beter, juister en interessanter beschreven staat.
Privacy verwijst dus op het zich afscheiden, als we teruggaan op zijn etymologische wortels. Wat ook negatief geïnterpreteerd kan worden. Het individualisme dat volgens sommigen 'de gemeenschap' verzwakt doordat mensen zich - meer dan ervoor - beginnen af te scheiden van de groep. Anders doen en denken. Tegen de stroom in varen. Dissonant in de harmonie.
Op de vorige Belgische Big Brother Awards was Guillaume Van der Stighelen één van de twee sprekers over privacy. Van der Stighelen, mede-oprichter van het in de reclamewereld gekende bureau Duval Guillaume en o.a. bedenker van alomgekende slogans als 'Mijn thuis is waar mijn Chimay staat' en 'Iedereen komt als je Olé (van den Aldi) roept', mocht op deze avond in de discussie over privacy voor het positieve tegengeluid zorgen. Nee, het verlies van privacy is geen probleem, maar een kans. Transparantie geeft in zijn optiek de mogelijkheid tot een betere wereld. Waar de helden van morgen niet meer veroveraars zijn, maar mensen die moreel juist handelen. Net door die transparantie. Dat was zijn door ons samengevatte boodschap. Dat Guillaume uitgenodigd werd om over dit onderwerp te spreken kwam vanwege zijn interview voor het praatprogramma 'De Wereldverbeteraars' op kanaal Z, een tiental jaar terug. Voor het grote - nu ja, in kanaal Z termen dan - publiek verkondigde hij toen al dezelfde boodschap. Voor de beelden van de Big Brother Awards konden we helaas (nog) niet zorgen, maar de video van De Wereldverbeteraars viel wel te vinden. We konden hem helaas niet embedden, maar via deze link komt u op de webpage waar het interview integraal te vinden is. Heel de uitzending is interessant (net zoals de voltallige reeks van de Wereldverbeteraars) maar het privacy-stuk zelf begint pas vanaf 20'20".
En hij is niet de enige persoon die aan die surveillance-evolutie interessante voordelen ziet. Michael Garfield is één van de mensen die de Google Glass mocht uittesten en er een interessant stuk over schreef op realitysandwich.com waar hij deze technologie vergelijkt met een evolutionaire sprong als de eerste dieren die licht konden waarnemen (het begin van het oog) Waardoor we een grotere kennis van onze wereld tot ons nemen en ons bewustzijn drastisch verandert. Op onderstaande video geeft hij nog eens zijn enthousiast relaas over zijn wedervaren (en nee, dit is geen undercover grap van Otto-Jan Ham's Ideale Wereld)
Don't be stupid!
Al die positieve vibes en magnifieke voordelen! Daar kan je toch niks tegen hebben? Toch wel dus. Onze excuses daarvoor. Maar volg even onze redenering. Technologie en verbondenheid van mensen (die alles van elkaar weten) zijn op zich niet het grootste probleem in dit verhaal. Nee, dat is macht. Het individualisme en het recht op privacy was historisch steeds gekoppeld de strijd van het individu om zichzelf te beschermen tegen het staatsapparaat of de machthebber. Informatie geeft niet alleen macht, maar toont perfect aan met welke stokken men op wie moet slaan, als een utopische zeloot met zijn vinger aan de knop opeens besluit om zijn idee van een ideale wereld te creëren. Mits een tikkeltje creatieve destructie.
Als een nationale volkstelling zou peilen naar je seksuele, religieuze dan wel politieke overtuiging en tien jaar later komt iemand aan de macht die als kant-en-klare oplossing het verwijderen van de in zijn ogen 'rotte' plekken ziet, komen we al vlug terecht in de zwartste bladzijden van de menselijke geschiedenis. Privacy is niet enkel iemand die liefst zijn toiletbezoek alleen afhandelt (en dus best niet naar Sochi ging) Privacy draait vooral om het beschermen tegen de mogelijks negatieve uitwassen van een disproportionele machtsverdeling. De gek, tiran, despoot, 'verlichte leider', held, heiland, roerganger,...die het pluchen stoeltje bestijgt en de maatschappij ziet als een grote klomp klei die hij (of zij, we moeten niet seksistisch doen) naar hartenlust kan omvormen. En dat hoeft helemaal niet te verwijzen naar nazi-Duitsland (al zijn ze in Duitsland om die reden toch iets gevoeliger over dit debat) maar kan evengoed gaan om mensen die afgeluisterd worden door inlichtingendiensten om daarna naar hun pijpen te moeten dansen. Dat draait ook om verzekeringsmaatschappijen die misschien graag zouden weten dat je een 'slecht gen' hebt dat statistisch gezien twee procent meer kans geeft op een welbepaalde aandoening.
Maar, merkt men soms op, transparantie geldt voor iedereen en dus ook voor de staat, veiligheidsdiensten, machtigen der aarde,... Het argument dat toenemende transparantie het voor machthebbers ook moeilijker maakt om de verkeerde weg op te gaan, is misleidend. Jawel, in theorie klopt dit uiteraard. Maar de praktijk wijst uit dat de transparantie-verdeling omgekeerd evenredig is aan de machts-verdeling. En dat is geen toeval. Wie machtig is, houdt van de schaduwen en weet donders goed zijn macht aan te wenden om die transparantie vooral naar de onderlagen van de maatschappij te richten. Hoe sterker de macht van het instituut, hoe kleiner de kans op zo'n transparantie. Denk bijvoorbeeld maar aan de katholieke kerk. De reden waarom er de laatste jaren meer uit de biecht geklapt wordt, is net omdat dat instituut in het Westen haar morele macht verloren heeft.
Moraal van het verhaal: zolang het machtsvraagstuk geen goed antwoord krijgt, hebben we nood aan beschermende rechten/grenzen en een bevolking die de noodzaak van deze grenzen beseft. En voor die laatste wringende schoen zullen we een sterke schoenlepel nodig hebben.
ps: technologie is niet eensluidend positief zoals we cultureel - onbewust vaak - lijken te denken. Neil Postman verwoordde het ooit heel mooi: "Elke technologische vooruitgang is een beetje als een Faustiaanse deal. It giveth and it taketh away."
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 Unported License.