Dag warme vriendjes, al even warme vriendinnetjes en grijze persoon uit de ontieglijk grote mensenmassa die me ietwat lauw laat. Zoals het bij een trilogie past, zullen we vandaag ons heldenthema afsluiten. Waren de vorige afleveringen nog voornamelijk afbraakwerken van celebritycultuur en politieke demagogen, dan gooien we ons vandaag onversaagd op onszelf. Waardoor we het gelukkig niet te ver moeten zoeken. Elk voordeel heb zen Cruijff-gezegde. |
Ongetwijfeld zijn er over dit onderwerp boekenkasten vol te schrijven maar aan alle mooie liedjes - en gelukkig voor u ook alle slechte - komt een einde. Maar zoals gewoonlijke hebben we weer veel lekkers bijeengescharreld voor uw grijze massa daar in uw hersenkamer. Iets wat goed samengaat bij grijze personen uit ontiegelijk grote mensenmassas. U laat me dan wel koud, maar bent op zijn minst modieus, waarvoor hulde.
Pelgrims van het heldenpad
Het idee van helden lijkt zo oud te zijn als de mensheid. Waar er groepen gevormd werden, ontstonden er leidersfiguren. Waar er mythische verhalen bedacht werden, kwam men tot archetypische helden. Waar men met opsommingen kwam aandraven, zocht men tevergeefs naar een derde punt. Die verduivelde clichés toch! Maar goed, we hadden het over helden: figuren die ondanks hun bijna goddelijke kracht, toch vooral mens waren. Hercules die opgegroeid was als mens en zijn weg tot godheid diende te zoeken.
Meer dan enkel wat narratief avondvertier onder een sprankelende sterrenhemel, schuilde er in deze archetypische helden vaak een voorbeeldfunctie. In een chaotische wereld waar een maatschappij een duidelijke visie probeerde hebben op wat goed en fout was, toonde de held het juiste pad. De weg door de wildernis. Door moed of soms vernuft. Vaak mits volharding en vertrouwen. En alle andere aspecten die een ware held typeerden.
Het avontuur van de held was het avontuur van het leven. Het opgroeien van kind naar volwassene. De draken en cyclopen waren tegenslagen en obstakels die men in het leven tegenkwam. De overwinning over de vijand was het overwinnen van de eigen onzekerheden. De schat die men vond, was de wijsheid die men later deelde.
Pelgrims van het heldenpad
Het idee van helden lijkt zo oud te zijn als de mensheid. Waar er groepen gevormd werden, ontstonden er leidersfiguren. Waar er mythische verhalen bedacht werden, kwam men tot archetypische helden. Waar men met opsommingen kwam aandraven, zocht men tevergeefs naar een derde punt. Die verduivelde clichés toch! Maar goed, we hadden het over helden: figuren die ondanks hun bijna goddelijke kracht, toch vooral mens waren. Hercules die opgegroeid was als mens en zijn weg tot godheid diende te zoeken.
Meer dan enkel wat narratief avondvertier onder een sprankelende sterrenhemel, schuilde er in deze archetypische helden vaak een voorbeeldfunctie. In een chaotische wereld waar een maatschappij een duidelijke visie probeerde hebben op wat goed en fout was, toonde de held het juiste pad. De weg door de wildernis. Door moed of soms vernuft. Vaak mits volharding en vertrouwen. En alle andere aspecten die een ware held typeerden.
Het avontuur van de held was het avontuur van het leven. Het opgroeien van kind naar volwassene. De draken en cyclopen waren tegenslagen en obstakels die men in het leven tegenkwam. De overwinning over de vijand was het overwinnen van de eigen onzekerheden. De schat die men vond, was de wijsheid die men later deelde.
Aan het woord:
Hollywood, steeds op zoek naar een gouden formule voor filmsucces, zag wel wat in die monomyth. Het idee dat er in de vele heldenmythes over de hele wereld één onderliggende, archetypische structuur zit. Eén progressie van stappen en plotpunten die altijd aanwezig is. Niet elk verhaal heeft dan wel alle afzonderlijke details, maar de allesomvattende blauwdruk is steeds aanwezig. Onderhuids de weg aanwijzend.
Het verhaal gaaat ongeveer als volgt: de held-in-wording (die op dat moment nog een 'gewoon man' of 'gewone jongen' is) zit in een status quo situatie. Een dagdagelijk, routineus bestaan. Dit is het begin van het verhaal. Op een gegeven moment verlaat hij die voor hem bekende wereld. Hij ontmoet wijsgeren en verleidingen en dient te vechten tegen obstakels allerhande. Na verloop van tijd ontmoet hij zijn grootste tegenstander, zijn nemesis, die hem op de knieën drijft of zelfs (bijna) doodt. Uiteindelijk slaagt hij in het overwinnen van zijn vijand, meestal door te transformeren of te reïncarneren en onze held keert terug naar zijn beginplaats als een nieuw man.
In deze optiek is elk heldenepos een coming of age-verhaal. De heldenmythe gaat dus niet zomaar over helden. Maar over gewone mensen die omwille van hun keuzes en tegenstand net transformeren tot held. Omdat ze de sprong wagen. De verantwoordelijkheid nemen. Hetgene dat hen tegenhoudt om held te worden overwinnen. U kan uiteraard het boek van Campbell lezen (Hero with a Thousand Faces) maar hieronder staat nog eens schematisch de basis van zijn idee uitgetekend.
En mocht u daarna nog altijd niet kunnen volgen, is er een praatgrage Americano die hetzelfde nog eens overbrengt. Maar beter. Want Amerikanen zijn altijd beter...
(noot: mocht het u niet opgevallen zijn (lees: mocht u een man zijn) het is geen toeval dat het hierboven enkel en alleen Joseph Campbell , een Amerikaans specialist in de wereld van mythes, die een gigantische invloed had op onze Westerse (film)cultuur met zijn concept van de monomyth of hero's journey. Zeker in Hollywood was dit idee gedurende enkele decennia dé talk of the town. over mannen gaat, met name Westerse 'witte' mannen, iets waar straks nog wat dieper wordt op ingegaan door een spreker)
Hollywood, steeds op zoek naar een gouden formule voor filmsucces, zag wel wat in die monomyth. Het idee dat er in de vele heldenmythes over de hele wereld één onderliggende, archetypische structuur zit. Eén progressie van stappen en plotpunten die altijd aanwezig is. Niet elk verhaal heeft dan wel alle afzonderlijke details, maar de allesomvattende blauwdruk is steeds aanwezig. Onderhuids de weg aanwijzend.
Het verhaal gaaat ongeveer als volgt: de held-in-wording (die op dat moment nog een 'gewoon man' of 'gewone jongen' is) zit in een status quo situatie. Een dagdagelijk, routineus bestaan. Dit is het begin van het verhaal. Op een gegeven moment verlaat hij die voor hem bekende wereld. Hij ontmoet wijsgeren en verleidingen en dient te vechten tegen obstakels allerhande. Na verloop van tijd ontmoet hij zijn grootste tegenstander, zijn nemesis, die hem op de knieën drijft of zelfs (bijna) doodt. Uiteindelijk slaagt hij in het overwinnen van zijn vijand, meestal door te transformeren of te reïncarneren en onze held keert terug naar zijn beginplaats als een nieuw man.
In deze optiek is elk heldenepos een coming of age-verhaal. De heldenmythe gaat dus niet zomaar over helden. Maar over gewone mensen die omwille van hun keuzes en tegenstand net transformeren tot held. Omdat ze de sprong wagen. De verantwoordelijkheid nemen. Hetgene dat hen tegenhoudt om held te worden overwinnen. U kan uiteraard het boek van Campbell lezen (Hero with a Thousand Faces) maar hieronder staat nog eens schematisch de basis van zijn idee uitgetekend.
En mocht u daarna nog altijd niet kunnen volgen, is er een praatgrage Americano die hetzelfde nog eens overbrengt. Maar beter. Want Amerikanen zijn altijd beter...
(noot: mocht het u niet opgevallen zijn (lees: mocht u een man zijn) het is geen toeval dat het hierboven enkel en alleen Joseph Campbell , een Amerikaans specialist in de wereld van mythes, die een gigantische invloed had op onze Westerse (film)cultuur met zijn concept van de monomyth of hero's journey. Zeker in Hollywood was dit idee gedurende enkele decennia dé talk of the town. over mannen gaat, met name Westerse 'witte' mannen, iets waar straks nog wat dieper wordt op ingegaan door een spreker)
Fijn, zult u ongetwijfeld denken, dit wordt een behoorlijk korte blog. We moeten allemaal wat meer heldenverhalen lezen dan wel bekijken vanuit onze luie zetel, ze hier en daar metaforisch op ons leven toepassen en boem pats, we kunnen allemaal een grote S op onze borst prikken. Geen zweet. No sweat. Pas de transpiration. Nu zullen er geen Burendeesjes meer verkommeren op deze trieste aardbol. Nu zullen er geen mensen bij de duizenden wegkwijnen door gruwelijke oorlogsdaden en venerische builenziektes met schurft (jammer genoeg misschien wel diezelfde Burundeesjes) Eindelijk is de wereld gered. Dankzij Campbell. Soep zal geen reclame meer nodig hebben om zich te verkopen.
Of niet. Laten we onze kritische pet eens opzetten. Advocaat van de duivel spelen. De wankele toren onderuit halen. Er valt als we ze tegen het licht houden, wel wat kritiek te geven op die 'monomythe' van Campbell. Ja, het is zonder twijfel de blauwdruk van vele Hollywoodiaanse genrefilms (zie bijvoorbeeld Star Wars, The Matrix en vele andere cinemapret die een 'held' in de hoofdrol hebben: van Batman over Harry Potter tot Finding Nemo) En jawel, verschillende mythes uit ons menselijk verleden hebben bepaalde aspecten die overeen lijken komen. Inderdaad ja.
Helaas. De wereld laat zich niet altijd vatten in blauwdrukken. Maken we misschien niet meer van deze heldenverhalen dan nodig is? Laat ons eerlijk wezen; over wat hebben we het hier? Een culturele destillatie van leuke verhaaltjes; meer is het toch niet? Bovendien geeft het idee van één monomythe al aan dat alles wat divers en genuanceerd is, alles wat grijsgetint en reëel is, geweerd wordt ten voordele van klare, maar des te meer foute fantasie. En niet alleen dat. Als we allemaal rondlopen met het idee dat ons leven een potentieel Herculesverhaal is, lopen er binnenkort een resem Johnny's met Griekse god-kapsones rond.
Of niet. Laten we onze kritische pet eens opzetten. Advocaat van de duivel spelen. De wankele toren onderuit halen. Er valt als we ze tegen het licht houden, wel wat kritiek te geven op die 'monomythe' van Campbell. Ja, het is zonder twijfel de blauwdruk van vele Hollywoodiaanse genrefilms (zie bijvoorbeeld Star Wars, The Matrix en vele andere cinemapret die een 'held' in de hoofdrol hebben: van Batman over Harry Potter tot Finding Nemo) En jawel, verschillende mythes uit ons menselijk verleden hebben bepaalde aspecten die overeen lijken komen. Inderdaad ja.
Helaas. De wereld laat zich niet altijd vatten in blauwdrukken. Maken we misschien niet meer van deze heldenverhalen dan nodig is? Laat ons eerlijk wezen; over wat hebben we het hier? Een culturele destillatie van leuke verhaaltjes; meer is het toch niet? Bovendien geeft het idee van één monomythe al aan dat alles wat divers en genuanceerd is, alles wat grijsgetint en reëel is, geweerd wordt ten voordele van klare, maar des te meer foute fantasie. En niet alleen dat. Als we allemaal rondlopen met het idee dat ons leven een potentieel Herculesverhaal is, lopen er binnenkort een resem Johnny's met Griekse god-kapsones rond.
Laten we even stilstaan bij de volgende waarheid: elk gezegde vindt zijn oorsprong in feitelijke historische gebeurtenissen. Bijvoorbeeld. Een pyrrhus-overwinning verwijst naar een Griekse koning, genaamd Pyrrhus, die ongelooflijk veel manschappen verloor bij zijn winst over de Romeinen. Waarbij hij zou gezegd hebben: 'Nog één zo'n overwinning en ik ben verloren!'
Dus als we opperen dat het onwijs is om de baby met het badwater weg te gooien, bedenk dan dat kindersterfte in de Middeleeuwen voor een stuk lag aan overenthousiast hygiënische neuroten. En nadat uw lugubere ik lichtjes genoten heeft van dit absurd intermezzo (jij onmens!) kunnen we het weer hebben over Joseph Campbell's monomythe. Want, en dit is de reden van onze bovenstaande flauwigheid, hoewel bovenstaande kritiek hout snijdt (en daarbij niet nalaat om diep te kerven) lijkt het onwijs om daarmee alles van de monomythe naar de Ivago-verbrandingsoven te brengen.
Mythes zijn archetypisch door hun natuur. In tegenstelling tot de realiteit die vaak chaotisch en complex overkomt. In verhalen krijgen we net patronen en clichés. Uitgebedde stromen die het landschap vorm geven. De mythe als voorbeeld (wat dus het idee was van Campbell) gebruikt deze archetypes als een kapstok. Die uiteraard simplistisch is. Dat is net de bedoeling! En dat heeft maar één reden: alles wat een mens leert, leert hij via leugens. Jawel, u mag die stelling gerust nog eens lezen, het is geen schrijffout. Of om het iets minder cru te stellen: men leert een complex verhaal door middel van simplistische metaforen die bij elke nieuwe reïncarnatie complexiteit winnen en - hopelijk - ons dichter bij de waarheid brengen.
Laat ons als voorbeeld fysica nemen. Als we spreken over atomen, beginnen leerkrachten met een uitleg over materiaal dat we kunnen zien. Dat materiaal vertellen ze ons later, bestaat uit bolletjes die rond elkaar draaien, een beetje als een zonnestelsel. Later blijkt dit ook niet volledig waar te zijn en krijgen we opnieuw een nieuwe metafoor (elektronenprobaliteitswolken... of zoiets) Je kan bij een leek niet beginnen met de complexe en chaotisch lijkende 'waarheid', je geeft hem houvast een idee dat hem in de richting kan helpen. Dus, een goeie metafoor of mythe geeft wijsheid, maar is per definitie onjuist.
Het 'coming of age'-aspect ligt, zoals we al stelden centraal bij mythische lessen. De leidraad kan ons helpen in onze sprong in het onbekende, maar eenmaal we terug bij ons begin staan - hopelijk iets wijzer dan voorheen - beseffen we dat het enkel een metafoor was. En niet de ultieme waarheid. Geen omega-einde. Gewoon een nieuwe omwenteling van de cirkel.
De kleine held
Zoals we net zagen, bekeek Campbell alles volgens zijn monomythische lens. De mythen in een welbepaalde cultuur informeerden de mensen van die cultuur over welke weg ze zouden moeten volgen. Als we nu even het narratieve pad verlaten en ons focussen op de kleinste gemene deler van heldhaftigheid, zit het held-zijn in alles wat we doen, hier en nu. De situatie zoals ze zich aandient en waarop we reageren. Waardoor de keuze van het moment, de keuze die we maken van belang wordt en onze toekomst beïnvloedt. Zelfs al lijkt die keuze niet zo groot. De wereld verandert drastisch door helden in iets kleins.
Dus als we opperen dat het onwijs is om de baby met het badwater weg te gooien, bedenk dan dat kindersterfte in de Middeleeuwen voor een stuk lag aan overenthousiast hygiënische neuroten. En nadat uw lugubere ik lichtjes genoten heeft van dit absurd intermezzo (jij onmens!) kunnen we het weer hebben over Joseph Campbell's monomythe. Want, en dit is de reden van onze bovenstaande flauwigheid, hoewel bovenstaande kritiek hout snijdt (en daarbij niet nalaat om diep te kerven) lijkt het onwijs om daarmee alles van de monomythe naar de Ivago-verbrandingsoven te brengen.
Mythes zijn archetypisch door hun natuur. In tegenstelling tot de realiteit die vaak chaotisch en complex overkomt. In verhalen krijgen we net patronen en clichés. Uitgebedde stromen die het landschap vorm geven. De mythe als voorbeeld (wat dus het idee was van Campbell) gebruikt deze archetypes als een kapstok. Die uiteraard simplistisch is. Dat is net de bedoeling! En dat heeft maar één reden: alles wat een mens leert, leert hij via leugens. Jawel, u mag die stelling gerust nog eens lezen, het is geen schrijffout. Of om het iets minder cru te stellen: men leert een complex verhaal door middel van simplistische metaforen die bij elke nieuwe reïncarnatie complexiteit winnen en - hopelijk - ons dichter bij de waarheid brengen.
Laat ons als voorbeeld fysica nemen. Als we spreken over atomen, beginnen leerkrachten met een uitleg over materiaal dat we kunnen zien. Dat materiaal vertellen ze ons later, bestaat uit bolletjes die rond elkaar draaien, een beetje als een zonnestelsel. Later blijkt dit ook niet volledig waar te zijn en krijgen we opnieuw een nieuwe metafoor (elektronenprobaliteitswolken... of zoiets) Je kan bij een leek niet beginnen met de complexe en chaotisch lijkende 'waarheid', je geeft hem houvast een idee dat hem in de richting kan helpen. Dus, een goeie metafoor of mythe geeft wijsheid, maar is per definitie onjuist.
Het 'coming of age'-aspect ligt, zoals we al stelden centraal bij mythische lessen. De leidraad kan ons helpen in onze sprong in het onbekende, maar eenmaal we terug bij ons begin staan - hopelijk iets wijzer dan voorheen - beseffen we dat het enkel een metafoor was. En niet de ultieme waarheid. Geen omega-einde. Gewoon een nieuwe omwenteling van de cirkel.
De kleine held
Zoals we net zagen, bekeek Campbell alles volgens zijn monomythische lens. De mythen in een welbepaalde cultuur informeerden de mensen van die cultuur over welke weg ze zouden moeten volgen. Als we nu even het narratieve pad verlaten en ons focussen op de kleinste gemene deler van heldhaftigheid, zit het held-zijn in alles wat we doen, hier en nu. De situatie zoals ze zich aandient en waarop we reageren. Waardoor de keuze van het moment, de keuze die we maken van belang wordt en onze toekomst beïnvloedt. Zelfs al lijkt die keuze niet zo groot. De wereld verandert drastisch door helden in iets kleins.
Hij is al eens de revue gepasseerd in onze blog, vermoed ik. Dit is Philip Zimbardo, vooral bekend dankzij zijn gevangenis-experiment (dat later twee keer verfilmd zou worden als Das Experiment en The Experiment) waardoor hij berucht en soms ook verguisd werd in de nasleep van datzelfde experiment. Jaren later zou hij opnieuw het voorplan kiezen bij de verdediging van de soldaten in Abu Ghraib. U weet wel, die soldaten die hun gevangenen psychisch folterden en dit met de glimlach fotografeerden. Zimbardo betoogde dat niet de soldaten zelf dé 'schuldigen' waren, maar dat de structurele omgeving en vanboven opgelegde directieven evengoed hadden geleid tot de onmenselijkheden die toen gebeurden.
Vanuit deze twee voorbeelden, nl. het gevangenisexperiment en Abu Ghraib, is zijn visie makkelijk te begrijpen. De omgeving, de groep, de kudde lijkt ons een patroon op te leggen. Wat ons doet handelen volgens het kader en de regels die we aangereikt krijgen. Zelfs al zouden we dit als buitenstaander onmenselijk vinden, als we ons in de situatie, in het kader bevinden, laten we ons toch meeslepen.
Maar, zegt Zimbardo, we hebben net nood aan mensen die tegen die stroom in willen varen. En - belangrijk 'detail' - tegelijk wel vriendelijk blijven en connectie proberen zoeken met andere mensen. Die misschien net wél met die stroom meegaan.
Het is allesbehalve evident om een andere, weinig begaande weg in te slaan en daarbij de banden door te snijden met andere mensen. Maar het is nog veel moeilijker om hetzelfde te doen zonder die banden te verliezen. En ze net proberen te versterken. Het gevaar bij het doorsnijden van die banden is dat je een 'andere' wordt. Dat je niet meer bij de groep hoort. Waardoor je geen invloed hebt en elke kritiek wordt bekeken in een gepolariseerd kader. Dat lijkt toch waar Zimbardo op doelt. De patronen van de groep kunnen enkel veranderen via mensen die, hoe tegendraads ze ook handelen, nog steeds tot de groep behoren.
Een ander moment betoogde deze Stanfordiaan dat er twee soorten helden zijn: de impulsieve, reactieve held: bv. de man die in een rivier springt omdat hij een kind ziet verdrinken, en de proactieve, reflecterende held. Wiens heldendaad niet in een flits wordt beslist, maar waarbij veel soul searching aan te pas komt. Denk bijvoorbeeld aan een whistleblower (een onderwerp dat nog op de agenda staat) als Snowden, maar ook Bill Binney, Sibel Edmonds, Ray McGovern, Bradley Manning,... Mensen die een situatie aanschouwen en denken: 'Dit is fout'. En niet alleen dat. Die de durf hebben om dit uit te spreken en de situatie aan te klagen. Wat de gevolgen ook moge zijn.
Waar het hart van vol is
Vanuit deze twee voorbeelden, nl. het gevangenisexperiment en Abu Ghraib, is zijn visie makkelijk te begrijpen. De omgeving, de groep, de kudde lijkt ons een patroon op te leggen. Wat ons doet handelen volgens het kader en de regels die we aangereikt krijgen. Zelfs al zouden we dit als buitenstaander onmenselijk vinden, als we ons in de situatie, in het kader bevinden, laten we ons toch meeslepen.
Maar, zegt Zimbardo, we hebben net nood aan mensen die tegen die stroom in willen varen. En - belangrijk 'detail' - tegelijk wel vriendelijk blijven en connectie proberen zoeken met andere mensen. Die misschien net wél met die stroom meegaan.
Het is allesbehalve evident om een andere, weinig begaande weg in te slaan en daarbij de banden door te snijden met andere mensen. Maar het is nog veel moeilijker om hetzelfde te doen zonder die banden te verliezen. En ze net proberen te versterken. Het gevaar bij het doorsnijden van die banden is dat je een 'andere' wordt. Dat je niet meer bij de groep hoort. Waardoor je geen invloed hebt en elke kritiek wordt bekeken in een gepolariseerd kader. Dat lijkt toch waar Zimbardo op doelt. De patronen van de groep kunnen enkel veranderen via mensen die, hoe tegendraads ze ook handelen, nog steeds tot de groep behoren.
Een ander moment betoogde deze Stanfordiaan dat er twee soorten helden zijn: de impulsieve, reactieve held: bv. de man die in een rivier springt omdat hij een kind ziet verdrinken, en de proactieve, reflecterende held. Wiens heldendaad niet in een flits wordt beslist, maar waarbij veel soul searching aan te pas komt. Denk bijvoorbeeld aan een whistleblower (een onderwerp dat nog op de agenda staat) als Snowden, maar ook Bill Binney, Sibel Edmonds, Ray McGovern, Bradley Manning,... Mensen die een situatie aanschouwen en denken: 'Dit is fout'. En niet alleen dat. Die de durf hebben om dit uit te spreken en de situatie aan te klagen. Wat de gevolgen ook moge zijn.
Waar het hart van vol is
Maarten Luther stelde ooit: 'Waaraan je hart zich hecht en waar je je op verlaat, dat is eigenlijk je god' De gossip talk over onze celebrity-'helden' heeft een sociale functie (zoals roddelen in een groep) maar leidt ons ook tot een voorbeeldcultuur waar jongens en meisjes de nieuwe Paris Hilton dan wel Justin Bieber willen worden. Iedereen vindt zijn afgod, een allesoriënterende en overheersende 'hoofdwaarde': iets of iemand waar het uiteindelijk op aan komt en waar al de rest aan gerelateerd wordt.
Het heldenverhaal in zijn mythische vorm, of de moderne variant die Zimbardo ons aanbiedt pogen de maatschappelijke en culturele functie van het heldendom in te vullen met iets wat in hun ogen waardevol is. Waarbij ze zich impliciet afzetten tegen de waarden die sommige moderne celebrities ons aanbrengen. Want die cultuur beïnvloedt ons. Of we ons daar nu van bewust zijn of niet. Jean Renoir, de Franse cineast, zei ooit dat je in film bij het kiezen van je meesters hoog moest mikken. Je voorbeelden moesten celebrities zijn in de ware zin van het woord, mensen die omwille van wat en hoe ze het deden verdienden om gevierd te worden. Helden.
Helaas, niet elke pretendent is wie hij beweert te zijn. Iconen worden gemaakt en maken zichzelf. Ze troggelen onze centen af en verkrijgen onze aanbidding. Tot de barsten zich beginnen te vertonen. Tot blijkt dat die iconische tv-presentator jarenlang aanrander geweest was. Of die funk-zanger regelmatig zijn vrouw aftroefde. Of die politieke held ons na de verkiezingen zijn beloftes vergat en daarna droog in de kakker nam. Het heldendom is een metafoor. Een blauwdruk die aangeeft wat en hoe. Het draait niet om personen, maar wel om waarden, acties en ideeën. Elk heldenverhaal eindigt bij een nieuw status quo. Een nieuw mogelijk begin. Altijd imperfect, maar hopelijk iets wijzer. Maar vooral steeds mens.
Helden zijn nooit. Ze worden of ze vallen. Heldhaftige keuzes of ideeën. Die blijven
Het heldenverhaal in zijn mythische vorm, of de moderne variant die Zimbardo ons aanbiedt pogen de maatschappelijke en culturele functie van het heldendom in te vullen met iets wat in hun ogen waardevol is. Waarbij ze zich impliciet afzetten tegen de waarden die sommige moderne celebrities ons aanbrengen. Want die cultuur beïnvloedt ons. Of we ons daar nu van bewust zijn of niet. Jean Renoir, de Franse cineast, zei ooit dat je in film bij het kiezen van je meesters hoog moest mikken. Je voorbeelden moesten celebrities zijn in de ware zin van het woord, mensen die omwille van wat en hoe ze het deden verdienden om gevierd te worden. Helden.
Helaas, niet elke pretendent is wie hij beweert te zijn. Iconen worden gemaakt en maken zichzelf. Ze troggelen onze centen af en verkrijgen onze aanbidding. Tot de barsten zich beginnen te vertonen. Tot blijkt dat die iconische tv-presentator jarenlang aanrander geweest was. Of die funk-zanger regelmatig zijn vrouw aftroefde. Of die politieke held ons na de verkiezingen zijn beloftes vergat en daarna droog in de kakker nam. Het heldendom is een metafoor. Een blauwdruk die aangeeft wat en hoe. Het draait niet om personen, maar wel om waarden, acties en ideeën. Elk heldenverhaal eindigt bij een nieuw status quo. Een nieuw mogelijk begin. Altijd imperfect, maar hopelijk iets wijzer. Maar vooral steeds mens.
Helden zijn nooit. Ze worden of ze vallen. Heldhaftige keuzes of ideeën. Die blijven